من؛
بیرلیکده نه اولدوغونا باخاق. هر بیر من آشاغیکیلارلا گؤره بیلمهدیـییم بیر چوخ باشقالاریندان اولوشوب-یارانیر.
منلری یارادانلار:
آنا، آتا، قیز -اوغلان اولدوقلاری، دوغولان چاغی منلهره چاتان اؤزللیکلر{فونئتیپ اؤزللیکلری(دری رنگی، گؤزللیک چیرکینلیک، گؤز رنگی، ساچ رنگی، اوجا بویلو-آلچاق بویلو، جیلازلیق، یوغونلوق..)، ژئنئتیک اؤزللیکلر(ساغلاملیق، خستهلیک...)، دوغولان یئر، دوغولان عاییله دورومو{ساوادلی-ساوادسیز، وارلی-کاسیب، کندلی(باغ-باغاتلی، قورو، اکینچی، مال-داوارچی...)-شهرلی(کیچیک شهر، بؤیوک شهر، باشکند..)-ائلات(یاری ائلات، کؤچری، اوتوراق)، ایلگی قوران، ایلگیلنمهین، سسلی-سسسیز، چوخ سایلی، تک عاییلهلر...}، دینه باغلیلیق{ موسلمان( شیعه، سوننی، گؤرن...)، خیریستییان، یاهود، باشقا دینلر، دینسیز،}، هاوا دورومو(ایستی، سویوق، بورکو)، یئر دورومو(داغلیق، آرانلیق، دریالیق، چایلیق، بوزلوق...)، یئمک دوروملاری(یئییمجیل، اورتا یئیهن، آز یئیهن، آجلیق دورومدا اولانلار)، گئیینمک طرزلری، دبلر....
منلری اولوشدورانلار:
سوسیال دوروملاری، اوشاقلارین سایلاری ائولرده، کیشی-خانیم-ائشیت آغیزلی ائولر، یولداشلار، دهیهرلر، توپلومون دورومو، دونیادا اولان دوروملاری، قونشولارلا موناسیبتلری، قونشو اؤلکهلرله موناسیبتلری، اولدوغو یئرلرین بیر توپلوملو یا نئچه توپلوملو اولمالاری، توپلوملارین بیر-بیرلرینه گؤروشلری، کؤچری اولوب-اولمادیقلاری، بؤلگهیه باغلیلیقلاری، دونیایا باغلیلیقلاری، آلیشقانلیقلاری، اولاغان اوستو دوروملاری، دوولتلرین بیچیملری، نئچه دیللی اولدوقلاری، هانسی دیلده ائییتیم آلدیقلاری، هانسی مکتبه باغلی اولدوقلاری، کیملرله تانیش اولدوقلاری، موسیقی آنلاییشلاری، هونر باغلانتیلاری، ...
یوخاریداکیلارین هرهسینی ان آزی ایکی دوروملو نظرده توتساق، بیر منین تیکرارلانماسی تاریخ بویو اولماز دیر. تاریخ بویو بیر من، اؤزونو تیکرار ائلهیه بیلمهیهجک. هر بیر من اوچون باشقالاری بوتونلوکله باشقا بیر من اؤزللیـیینده سندیرلر. تیکرار اولونماز منلر، توپلومدا یاشاماقلاری اوچون، منلیکدن سونرا، بیزلرینی ده یاراتمالیدیر. هر بیر منین چئشیتلی بیزلری اولور. بو بیزلر ده، او منی یارادیر. بلکه بیری تاپیلا دونیادا موجرد اولاراق اؤزونو تک من تانیتدیرا، آنجاق اونون تانیتدیرماسی تکجه اؤزونه کئچرلیدیر.
من دانیشاندا، دانیشیغیمین بیر سیرا اؤزللیکلری ائشیدنلهره چاتدیریلیر. سسین اوجالیغی، سؤزلرین نئجه چیخماسی، جومله قورولوشو، ال-اوزومون ترپهنیشلری، سؤز داغارجیغی، دونیا گؤروشو، او گونکو فیزیولوژیک دوروم، پسیکولوژیک دوروم، توپلومسال دوروم، ایش دورومو، ساواد دورومو و بیر چوخ باشقا اؤزللیکلر بیر دانیشیقدا یئرلهشیر. هر بیر اؤزللیک فرقلی زامانلاردا چوخ بلیرگن اولور. بیر سیرا اؤزللیکلر زامان سورهسینده ایچهریلهشیب، دهییشیلمز اولور. دهییشیمی دویولمایان واقتا دک اؤزونو ساخلاییر.
بیز دئدیکده یوخاریدا سایدیغیم اؤزللیکلر بوتون یؤنلرده سینرژی تاپیر. بئلهکی هر بیر بیزی اولوشدوران بیزده، اولوملو اولومسوز سینرژیلر اورتایا چیخیر. باشلانقیجدا بیر بالا فرقلیک اولسا، گئتدیکجه آرالار چوخالیر. هردن آرالار، بیر یئره ییغیشا بیلمهیهجک قدر چوخالیر. بیزلر دوشمن سیزلره چئوریلیر.
سیزین بیز قدر اؤزللییی واردیر. سیزلرین چئشیتلییی، بیزلردن داها چوخ اولور. سیز بیر عاییلهنین اوشاقلاری بؤیویوب، اوغلان-قیز آییریمیندان باشلانیر. اونا گؤره بیر چوخ سیزلر، بیزلر گئنیشلندیکده بیزلرین ایچینده یئرلهشیر. داها دوغروسو بیز سیزلردن اولوشور. بیر چوخ بیزلر ده، زامان سورهسینده سیزلهره چئوریلیر.
من، سن، بیز، سیزی دئدیکده بیر وارلیغی اولوشدوران چئشیتلیلیکلرینی گؤرستمک دیر. بونلاری هر کس بیلدیـیینی بیلیرم. بو؛ کیملیکلریمیزی گؤزدن کئچیریب اینجهلهمهیه بیر باشلانیش دیر.
یازان گونلر، هر یئردن بو نه یازیدیر یازیرسان قولاغیما چاتیردی. نهیی یازماق، نئجه یازماغی باسمیشدی. نئجه یازماق دا اؤز یئریندهیدی. نهیی یازدیغیمی، نئجه یازدیغیمی سوروشانلاری سئوه-سئوه جاوابلاییردیم. نئجهلیکله نهیی سوروشانلار، یازیلارلا ایلگیلنمهیی گؤرسهدیردیلر. البت چوخلاری اؤزومده یوخ دالدا سؤز-ساو دانیشیردیلار. دانیشیقلار قولاغیما چاتیردی. من اؤزلریندن سوروشوردوم. هر نئجه اولسایدی، ایلگیلندیکلرینی گؤرسهدیردی. ائله واقتلار دا اولوردو، قولاقلاری توتوق، گؤزلرینی یوموب آغیزلارینی آچیردیلار، آغیزلاریندان گلهنی دئییردیلر.
سونرالار گؤردوم اونلار، یازیلاری یوخ، گؤردویوم هر بیر ایشی، دانیشدیغیم هر بیر سؤزو الشدیریردیلر. الشدیرمک چوخ یاخشی ایدی. طرفلی طرفسیز هر بیر الشدیریده ایشیمه گلن سؤز تاپا بیلیردیم(هئچ اولماسا بئله دوشونورم). بو اوزدن سئویرم الشدیریلمهیی. آمما نئچه آیدیر بیر شئیلر یازمیرام، بوتون سؤز-ساولار ییغیشیلیب. بیر کس داها دئمیر نییه یازمیرسان. ائله دوشونورم بو بیر جور سسسیزلییه چاغیری دیر. آج قولاغیم دینج قولاغیم حیکایهسینی آنلادیر. الشدیریلر تکجه یازاندا یوخ، یازمایاندا دا اولمالیدیر. دانیشیقلاری دایاندیرماق یئرینه، دانیشمایانلاری دانیشدیرماغا چالیشاق البت اگر باشاریریقسا، یازمایانلاری یازماغا چالیشاق. سسسیزلییه چاغیرانلار اولمویاق.
یازماق باخیشلاریمیزین مکتوبلاشدیریلماسی دئمک دیر. دوشوندوکلریمیزی یازییا چئویرمک دیر. اونا گؤره نئجه دئمهییمیز اؤنملی اولور. بیرلری یاخشی یازار، بیرلری یاخشی دانیشار. دانیشدیقلاریمیزی یازا بیلسک، داها وئریملی اولور. هر کسله اوز-اوزه دانیشماغا ایمکان اولمادیغی اوچون، یازینی ائتگیسی سینیرلاری آشیر. یازیلار، باخیشلارین یانسیدیجی اولدوغو اوچون، یازانی منیمسهدیر. خوشگؤرولو باخیشلار، یاخشی اولور، کؤتو اولور بیلمیرم. خوشگؤرولو اولانلارین کئفی اولسون دئیهجهیم!
خوشگؤرولو اولانمیرام، یازماق ایستهدیـییم بهیهنمهدیـییم دوروملار اولور. بهیهنمهدیـییم دئدیکده بلکه نظره بیر تهر گله، آخساقلیق گؤردوکلریم دیر. هر یئره، هر نهیه باخدیغیمدا بیر پولچوک تاپیرام. اونا گؤره ائشیکدن باخاندا بهیهنمز باخیشلاری سرگیلهییرم دئسم یالان دئمهمیشم.
بهیهنمز باخیشلار تکجه بهیهنمهدیکلریمی سرگیلهییر، نه ایش گؤره بیلهجکلریمیزدن دانیشمیر . نئجه اولسایدی، یاخشی اولاردیدان دانیشمیر. اولا بیلیب-بیلمهدیکدن دانیشمیر. اونا گؤره بهیهنمز یاخیشلار، بهیهنیلمز باخیشلارا چئوریلیر.